Dat een deel van de schare lezers mijn liefhebberij in bloedworst, pensen en beuling niet deelt, ik kan er mee leven. En dat mijn voorkeur voor lever, niertjes en ander orgaanvlees slechts in kleine kring wordt gewaardeerd, ik heb er begrip voor…

Maar dat er mensen bestaan die gewoonweg nooit uien in huis hebben en wel pretenderen elke dag een goede maaltijd te bereiden, ik kan me er niks bij voorstellen. En toch komen ze voor, ze hebben het me zelf verteld. Ongelofelijk… Zo bestaan er ook tomatenhaters, en de iets mildere vorm: tomatenlaters.

De eerste groep is simpelweg gestoord, zoveel is duidelijk. Men grilt ervan wanneer een recept tomaat voorschrijft en men kokhalst bij het aanschouwen van de rode vruchtjes. Op een of andere manier heeft men een trauma opgelopen, waarbij de tomaat kennelijk een crusiale rol speelt. De kwaal (lees: ziekte) zou met enige professionele begeleiding bestreden kunnen worden, maar met de huidige afbraakpolitiek in de geestelijke gezondheidszorg heb ik er weinig geloof in.

De tweede groep, die van de tomatenlaters, is eigenlijk veel erger. Ach ja, zo’n rood bolletje, ik snijd er wel eens partjes van voor over de salade, ‘t kleurt zo leuk. En dat  was het dan. En wanneer je vervolgens begint te argumenteren (… gezond, lekker, voedzaam, past overal bij, verhoogt de kwaliteiten van andere ingrediënten…) word je meewarig bekeken. Ja erger, men lacht je wat gemelijk toe.

De domme tomatenlater is degene die je toeblaft: Gezond? Als het gezond moet neem ik wel een vitaminepil! De (iets) slimmere tomatenlater komt meteen met het aloude argument dat de tomaat verworden is tot een waterbom, en dat het nooit meer goed zal komen. En ik weiger goed geld te betalen voor water!..

Enfin, ik heb het opgegeven om zoveel stupide vijandigheid te weerleggen. Gelukkig merkte ik dat de groep van laters en haters relatief klein is. Maar ze bestaan lezer, ze bestaan…

Tomaten als waterbommen komen dezer dagen gelukkig minder voor. En slappe, verweekte uien waar je niet één traan om hoeft te pinken worden ook weer zeldzaam, telers hebben hun les geleerd!

En uiteindelijk ben je zelf verantwoordelijk voor de kwaliteit van je inkopen; knijp erin, voel eraan en vooral: vraag of je een beetje mag proeven. Voor de beste spullen zit je niet altijd op de eerste rij wanneer je je hand op de knip houdt, maar een kritische houding en een beetje uitkijken belooft wat goeds.

Ach lezer, wij wisten het allang, we voelden het instinctmatig aan: de tomaat, maar ook de ui: het zijn toppers, nauwelijks te vergelijken met enig ander culinair ingrediënt, alle haters, laters en ontkenners ten spijt…

© paul

Het boek heet À LA SOUPE! Le repas du poilu. Het bevat een verhandeling over eten en koken in en om de Franse loopgraven van de Eerste Wereldoorlog. Ik ben al dagen bezig aan een artikeltje over de publicatie, maar ik kan er geen fatsoenlijk einde aan breien. Je mag er dus nog een dag of wat op wachten.

Wel heb ik al gekookt uit het boek, er staan namelijk ook recepten in. Het rata rapide mag vrij vertaald worden met ratjetoe-snel-klaar. Het is een eenvoudig gerecht van aardappelen, spek en uien, en het levert een voor die tijd volledige maaltijd op. In 1914 ging men ervan uit dat een maaltijd compleet was wanneer hij de componenten eiwit, koolhydraten en vetstof bevatte. Ik beschrijf het recept voor vier personen, zelf maakte ik een kleinere hoeveelheid klaar.

• 2 kilo vastkokende aardappelen,
• 100 gram gerookt spek,
• 1 grote ui,
• water,
• peper en zout.

Schil de aardappelen, snijd ze in schijven en kook ze min of meer gaar. Snijd het spek in kleine dobbelsteentjes. Hak de ui in dunne ringen. Laat vervolgens het spek in een stoofpan uitsmelten en doe er dan de uien bij. Laat de ui op een middelhoog vuur glazig worden. Vervolgens worden de aardappelen toegevoegd en voorzichtig, maar grondig omgeschept. Daarna gaat er zoveel water bij dat het geheel nét onderstaat. Breng op smaak met wat peper en eventueel zout. De zaak mag stoven op een niet te laag vuur, zodat een deel van de vloeistof kan verdampen. Na een minuut of vijftien is je potje klaar, de ingrediënten drijven in een mooie dikke sausachtige bouillon. Dien heet op…

• Opmerkingen:
• Twee kilo aardappelen is niet niks, je kunt gewoon wat minder nemen.
• Ons spek is over het algemeen minder vet dan dat van 100 jaar geleden, ik moest wat extra boter toevoegen om de uien mee te kunnen bakken. Let overigens op met extra zout, je spek is al gezouten. En heb je de aardappelen gekookt in gezouten water dan hoef je in het geheel geen zout meer te gebruiken.
• Houd de vloeistof in de gaten.
• Het gerecht is gemaakt naar basisrecept. In alle keukens van de Eerste Wereldoorlog ging men ervan uit dat soldaten hun maaltje zelf wel opleukten. Dat heb ik ook gedaan.
• Stel je voor: die ene verdwaalde Waalse soldaat die jullie Franse regiment was komen versterken bracht van thuis een zak Plate de Florenville mee. Nou, dan konden ze op het hoofdkwartier toch mooi hun varkensaardappelen zelf houden. En dat ranzige spek trouwens ook, want Jean uit de Gers had van zijn schoonvader een zij van het prachtigste spek meegekregen. Ongeblutste uien waren er wel te krijgen bij een vrouwtje dat met groente ventte, achter de linie. Misschien verkocht ze zelfs wel sjalotjes. Het zout kwam gewoon van de regimentsveldkeuken, maar de peper was van Pierre. Hij had wel een pond op voorraad. Jammer alleen dat Jérôme uit Bourgondië op verlof was, naar de verse peterselie kon je dit maal wel fluiten.
• Poilu uit de titel van dit stukje is de algemene benaming van de Franse infanteriesoldaat. Het betekent letterlijk: de behaarde…

© paul