Het Kind is inmiddels gearriveerd, in een roze trui, met roze handschoenen en een roze sjaal. Die wil nu ook roze borstplaat! Dat kan ook. Neem i.p.v. cacao dan een snuifje creme de casis of een andere smaakmaker en meng een drupje kleurstof door de suikermassa. De rest gewoon als het vorige recept. Smaakt ook roze. Brrr…Ik krijg zin een zoute haring, ik ben niet zo dol op die zoetigheid.
© ellen
Het is vandaag ideaal weer om Sinterklaassnoep te maken. Grauw, koud, beetje mistig, binnen is het lekker warm. De oven gaat aan voor de speculaas en het geurt inmiddels naar borstplaat. 200 gram fijne suiker 4 eetlepels water of room of melk een eetlepel cacaopoeder De ingredïenten in een steelpan langzaam aan de kook brengen, onder voortdurend roeren. Laat de massa doorkoken tot een druppel aan de lepel een draad trekt, je kunt ook een druppel op de aanrecht laten vallen, je ziet dan snel of het stolt. Van het vuur af nog even goed doorroeren zodat de luchtbellen eruit gaan en snel in de vormpjes gieten. Na een paar minuten de vormpjes voorzichtig heen en weer schuiven, en na 5 minuten rechtop zetten zodat de onderkant kan drogen. Als ze helemaal stijf zijn de vormpjes verwijderen. In het pannetje blijft veel suiker en cacao over. Vroeger maakte mijn moeder dan altijd chocolademelk in het pannetje, de pan wordt dan weer “schoon” en er gaat niets verloren.
Half Nederland is nu schoenen aan het vullen met… Altijd een hele fijne tijd de Sinterklaastijd. Ik ben niet erg gek op zoetigheden, maar dit soort snoep herinnerd mij aan vroeger. Warmte na een koude winterwandeling, chocolademelk, speculaas, suikergoed, maar vooral de geuren! Internet is een prachtig medium, je kunt foto’s laten zien, video, webcams, maar de geur van dingen dat kan helaas nog niet. Ieder jaar rond deze tijd moet ik speculaas bakken, al is het alleen maar omwille van de geur in huis. Mijn moeder bakte speculaaspoppen en maakte ook borstplaat altijd zelf. Morgen ga ik ook speculaas maken en borstplaat. Het recept, nog van mijn moeder dus, schrijf ik hier op dit log. Boodschappen voor morgen; suiker, boter, speculaaskruiden, cacaopoeder, bloem, bakpoeder. Op de foto geen pepernoten maar brokken, zoals wij ze vroeger noemden. Een soort taai taai pepernoten. Tegenwoordig weer te koop van de firma Bolletje, naar mijn idee wel veel zoeter dan vroeger.
© ellen
De chocolade in kleine blokjes hakken 100 gram in een kom mengen met de citroenrasp en de crème fraiche. De cake halveren en het mengsel op de onderste helft scheppen. De rest van de chocolade au bain marie smelten met een klein beetje water. Als alle chocolade gesmolten is, een klein klontje boter toevoegen. De massa gaat dan mooi glanzen. De helften weer op elkaar leggen en de cake rondom met de chocolade overgieten. Serveren met een glaasje Marsala en een kopje espresso.
© ellen
Deeg:
300 gram bloem
175 gram witte basterdsuiker
200 gram boter
2 zakjes vanillesuiker
½ zakje bakpoeder
1 ei
Vulling:
1 kilo appels (goudrenetten)
rozijnen
kristalsuiker
kaneel
paneermeel
springvorm, beslagkom, deegroller.
werkwijze:
Oven voor verwarmen op 200 graden, het rooster een plaats onder het midden plaatsen. Bloem, basterdsuiker, vanillesuiker en bakpoeder mengen boter in blokjes en de helft van een losgeklopt ei toevoegen, goed door elkaar kneden tot het een bal wordt.
Verpakken in huishoudfolie en 1 à 2 uur laten rusten in de ijskast.
Springvorm invetten en bestuiven met een beetje bloem.
Aanrecht goed bestuiven met bloem, een kwart van het deeg achter houden voor de boven kant, de rest in twee stukken verdelen. Een deel uitrollen en op de bodem leggen, het tweede deel in drie stukken verdelen en met de hand rollen voor de zijkant.
De appels schillen en de klokhuizen verwijderen, in plakken snijden. Op de bodem een beetje paneermeel strooien voor de vochtopname van de appels. De helft van de in plakken gesneden appels verdelen over de taartbodem, bestrooien met een eetlepel suiker, kaneel en rozijnen, dit een keer herhalen. Het achtergebleven deeg uitrollen tot een dunne lap en over de vulling leggen de zijkanten met een mes voorzichtig aandrukken en insmeren met het restant van het ei.
De taart in 50 minuten bakken op 200 graden, na het bakken de taart laten afkoelen op een rooster.
Smakelijk eten.
Het gebakje is mooi maar het tafelkleed vinden wij nog steeds hééél bijzonder. Nadeel is dat alles kwijt raakt wat erop ligt. Een verdwaalde tomaat vind je nooit meer en zwarte espressokopjes kunnen we ook niet meer gebruiken.
© ellen
En een taart dat die Hendrikje had…
Kwatta dankt zijn naam aan een plantage in het Suriname van de 19e eeuw. De familie van Emden was daar planter. Oorspronkelijk zou Kwatta de inheemse naam zijn van een apensoort. In het kort: in 1863 schaft Nederland de slavernij af, lang na Engeland en Frankrijk. Met name de planters, gesteund door ons eigen Grootkapitaal eisten van de regering financiële genoegdoening voor inkomstenderving, ze moesten nu per slot hun personeel gaan uitbetalen. Uiteraard kregen ze dat! Er werd een overgangsregeling getroffen en de uitgekeerde bedragen beliepen wel drie honderd gulden per ex-slaaf, toentertijd een astronomisch bedrag. Toen de geldstroom uit Nederland dan in 1873 ophield te vloeien hielden een hoop planters het voor gezien en keerden terug naar het Oude Vaderland, en beslist niet onbemiddeld. Zo ook de familie van Emden. Zij streken neer in Breda. En in 1884 werd de Cacao en Chocoladefabriek Kwatta opgericht in Breda. Kennelijk deed de familie het goed, want toen in 1909, door een wereldwijde crisis, de cacaohandel instortte overleefde de fabriek met name omdat ze verpakte repen chocolade aanboden. In die tijd werd het stadsleven in Breda nog beheerst door de prominente aanwezigheid van ons Militair Apparaat. Kazernes en de Koninklijke Militaire Academie. Of dit oorzaak of aanleiding is geweest kon ik niet nagaan, maar zeker is dat Kwatta contracten afsloot met Defensie en zo verscheen de reep in de kazernekantine. De bijnaam werd al snel: manoeuvre-reep. Kwatta voorzag de wervende kanten van de zaak en adopteerde de naam. Ook anderszins werd de nadruk gelegd op de verbintenis met de krijgsmacht. Er verschenen militairen in de reclames en later ontwikkelde men het Kwattasoldaatje als beeldmerk. Er kwamen vestigingen in Duitsland, België en Frankrijk. Na de oorlog bleef Kwatta nog lange tijd populair, maar uiteindelijk maakten ze er, letterlijk, geen chocolade meer van. In 1973 werd het bedrijf overgenomen door het Britse Continental Food. In 1977 vertrok het zware verliezen lijdende bedrijf uit Breda, in 1979 vonden de oude fabrieksgebouwen een gewelddadig einde onder de slopershamer. Exit Kwatta. Opmerkelijk en ook wel een beetje bizar is het feit dat ik gaande het schrijven van dit artikel aanloop tegen een stukje uit het onvolprezen tijdschrift Onze Taal. Dat maakt mij erop opmerkzaam dat Kwatta nog steeds rondwaart in het Nederlands spraakgebruik, en niet alleen in ons dialect.
De reclamespreuk: Aller ogen zijn gericht op Kwatta komt voor in Terlaans Nederlandse Spreekwoorden(1986), in het Woordenboek van populaire uitdrukkingen(1998), Huizinga’s Spreekwoorden en gezegden(1994) en niet als laatste in de Dikke van Dale (editie 1999). Ik heb het na gekeken, in mijn editie uit de jaren tachtig is niets terug te vinden. Er wordt dan bedoeld met de uitdrukking dat iets of iemand in de belangstelling staat. Een tweede betekenis is dat iedereen in spanning zit af te wachten tot een derde iets onderneemt. Ooit gehoord? Ik niet.
En dan zat je op zondagmiddag met je opa en je vader in hun stamcafé. En ze speelden een partij jens. En jij slobberde genotvol je flesje 3-Es leeg met een fel gekleurd rietje. En na het biljartspel gingen ze kaarten. En jij begon je stierlijk te vervelen. En je wist dat het nog lang zou duren voordat ze er aan toe waren op te breken en naar huis zouden gaan. Je begon te kwallen. Het gevolg was berekend en verdacht, maar het succes was gegarandeerd. Deels door de invloed van spiritualiën en bier, deels uit schuldgevoel (ze hadden je ten slotte óók meegenomen om hun cafébezoek te legitimeren), riep een van beiden naar de kasteleinse: “Gift dêh menneke nu Kwatta.” Het kon niet donderen of het Droste, Verkade of Bensdorp was, in onze gewesten heette elke reep chocolade Kwatta. En dat geldt voor ouderen nog steeds zo. Kwatta staat als synoniem voor (reep) chocolade. Dat het een plaatselijk, gewestelijk of mogelijk Brabants gebruik is moge blijken uit het feit dat Ellen, die uit een geheel andere landsstreek komt, het gebruik van Kwatta als verzamelnaam uit haar jeugd helemaal niet kent. Sigarenmagazijn Verhees verkocht ze, maar ook Bert Maas, Ata de Mulder, de Vivo-winkel van de Kôster, wie eigenlijk niet. Er was een duidelijke code voor de diverse smaken, maar dat gold ook voor alle andere merken chocoladereep: Wikkels met rood opdruk voor puur, blauw voor melk en groen voor hazelnoot. Op de wikkels van Kwatta stond een soldaatje afgebeeld in een ovaal kader. Dat moest je uitknippen. Had je vijf soldaatjes gespaard, dan kreeg je een gratis reep.
© paul
© ellen