10-06-2014. De etappe ging van Terradillos de los Templarios naar El Burgo Ranero, 30 kilometer.

Voor dié lezer die altijd al vond dat onze lettertjes te klein waren, en ook dat we té veel tekst en té weinig plaatjes zetten, speciaal voor dié lezer stuurden Ans en Jan een fotostrip. (De foto’s staan in chronologische volgorde, dus rustig naar beneden scrollend beleef je deze doorsnee dag uit het leven van Twee Pelgrims…)

© paul

Klik bij Catagories (in de rechter kolom), of onder dit artikel op reis naar Santiago voor alle artikelen. En voor het overzichtskaartje van Sas: klik op de link hieronder.<iframe src=”https://mapsengine.google.com/map/embed?mid=zdjs6EO5tq8A.klZPafK3sUQo” width=”640″ height=”480″></iframe>

09-06-2014. De etappe ging van Villacazar de Sirga naar Terradillos de los Templarios, 32 kilometer.

Denk ja aan veedrijvers dan staat je onmiddellijk een beeld voorogen van de Stoere Mannen in de Far West van de Verenigde Staten van Amerika, cowboys genaamd. Ben je bereid iets dieper te graven in je geheugen dan kom je mogelijk nog uit bij de koeiendrijvers van de Argentijnse pampa’s, maar daarna houdt het wel op. Wie denkt er nou aan Spanje?..

Toch was het veedrijven in Spanje een grote industrie. Dat heeft alles van doen met de geologische gesteldheid van het land. De weidegronden in het zuiden zijn in de zomer absoluut niet geschikt om begraasd te worden. De veeboeren uit het zuiden dienden hun heil ‘s zomers veel noordelijker te zoeken. Er ontstond dan ook ieder voorjaar een massale migratie van vee naar die noordelijke gronden, en in het najaar, wanneer het in het noorden te koud werd ging het vise versa. Er zijn aanwijzingen dat die massale verhuizingen al plaatsvinden vanaf de nieuwe steentijd.

Nou geeft dat rondtrekken natuurlijk een hoop gedoe. Boeren zien hun akkertjes vernield door kuddes schapen, de grote grazers slopen jachtgronden en vervuilen putten en bronnen. En komen er een paar duizend koeien voorbij gewandeld dan kun jij het wel schudden met de zorgvuldig aangeharde hoofdstraat van je dorpje. Kortom, het gedoe gaf een hoop conflicten, moord en doodslag. Uiteindelijk kon het zo niet langer, maar de veedrijverij vertegenwoordigde een dermate groot belang voor een immens land als Spanje was, dat er zaken geregeld dienden te worden.

In 1273 vaardigde Koning Alfons X (de Wijze) een Koninklijk Edikt uit, en hij deed het meteen goed. Een aantal wegen werden aangewezen als dierensnelweg, een aantal werden er speciaal voor aangelegd. De routes liepen voornamelijk van noord naar zuid, de breedte van de wegen diende 72 meter te zijn en de lengte minimaal 500 kilometer. Het was de herders verboden om van andere wegen gebruik te maken, ook mochten ze niet een stukje afsteken op hun reis. Daarnaast werd het boeren en burgers verboden om de herders te hinderen bij hun tocht over de Cañadas. En om duidelijk te maken dat het hem menens was gaf Alfonso de Cañadas de status Reales mee: Koninklijk. De totale lengte van de vee-snelwegen beliep een goede 125.000 kilometer. Om je een idee te geven doe ik er maar een kaartje bij van de belangrijkste routes, maar er waren er veel meer…

De wegen bestaan nog en ze hebben nog steeds status. Zelfs in een Metropool als Madrid hebben een aantal straten nog steeds de status van Cañadas Reales. Ze worden nog jaarlijks belopen door hordes schapen, geiten, koeien en stieren.

Andere methoden van fokken en voederen maken de massamigraties door Spanje evenwel minder prominent. Maar het bestaat nog wel. Tranzhumanz heet die vorm van veehoudedrij. (Klik op het woord en je komt bij een filmpje over de veetrek.)

Intussen zijn de Cañadas Reales bij lange na niet meer zo breed als vroeger, ze worden steeds vaker gebruikt voor toeristische doeleinden, voor fietsers, voor wandelaars.  Die Cañada Reales die Ans en Jan vandaag kruisten is nog steeds in gebruik. Nog onlangs trokken er grote kuddes Merinoschapen overheen, op weg naar het noorden.

Op dat bijzondere kruispunt van wegen aten Ans en Jan hun brood en namen er wat rust. En ze mijmerden erover of de leveranciers van de wol waarvan hun wandelkleding was gemaakt , hier ook voorbij waren getrokken…

Maar voordat het zover was hadden de wandelaars alweer wat kilometers in de benen. Ze ontbeten die ochtend met Allain, een allervriendelijkste Canadese vrijwilliger in de pelgrimsherbeg, en zetten zich vervolgens in gang.

Na een kilometer of zes, in Carrion de los Condos, deed zich de mogelijkheid voor om koffie te drinken, mét koek. Ook schoten de wandelaars nog snel een plaatje van een Jacobsschelp (voor mijn verzameling) en werd er brood ingeslagen. De komende 16 kilometer zou zich geen winkel of café nog aandienen, wisten de reizigers uit berichten van derden.

De etappe bestond goeddeels uit eindeloze dorre velden en ergens op dit traject kruiste de Camino de Santiago met de Cañadas Reales. Daar op dat kruispunt stond wat geboomte, dus was er schaduw. Een reden temeer om er enige tijd halt te houden.

De eerste mogelijkheid om een slaapplaats te boeken deed zich voor in Calzadilla de la Cueza. Maar het was pas 13.30 uur en de wandelaars vonden het rijkelijk vroeg om al te stoppen. Er werd dan maar wat gedronken en men zette zich weer in beweging, op naar Ledigos, 6 kilometer verder.

Daar aangekomen bleek evenwel de herberg volgeboekt. Patrick uit België troffen ze er en onder het genot van een glas koel bier werd besproken hoe nu verder te handelen. Er bleek echter nog een goede optie, zo’n 3 kilometer verder.

Ans en Jan liepen dus dat laatste stuk door en waren maar wat blij dat in Terradillos de los Templarios nog een bed vrij was. Een aangename plaats, een koele tuin en pelgrims die elkaar verhalen vertelden in de schaduw… We hoefden niet buiten in een stal te slapen… schrijft Ans.

De pelgrimsmaaltijden begonnen wel steeds meer op elkaar te lijken. Salade, linzen, knoflooksoep, vanillevla met mariakoekjes. Beslist voedzaam en gezond, maar de wandelaars hoopten toch een dezer dagen weer eens zelf te kunnen koken.

© paul

Klik bij Catagories (in de rechter kolom), of onder dit artikel op reis naar Santiago voor alle artikelen. En voor het overzichtskaartje van Sas: klik op de link hieronder.<iframe src=”https://mapsengine.google.com/map/embed?mid=zdjs6EO5tq8A.klZPafK3sUQo” width=”640″ height=”480″></iframe>

08-06-2014. De etappe ging van Itero de la Vega naar Villalcazar de Sirga, 27 kilometer.

Doorgaans ben ik een eerlijk man, dat zit er nu eenmaal in en dat krijg je er niet zomaar uit. Ik ben loyaal aan mijn gezinnetje en aan mijn vrienden en vriendinnen. Ik drink wat teveel en stoppen met roken kost me bovenmenselijke kracht. Verder gaat het wel goed, geloof ik.

Echter steeds vaker de laatste weken steekt er een akelig duiveltje de kop in me op. Het gebeurt vooral wanneer ik achter de computer zit. Ik heb het allemaal nog wel in de hand, maar hoe lang gaat dát nog duren?  Steeds vaker krijg ik die onbedwingbare behoefte om macht te laten gelden.

Kijk, ik bedoel dit: ik ontvang trouw nagenoeg elke dag een berichtje van de wandelaars. Ik lees dat, combineer de gegevens met de foto’s die worden opgestuurd vanuit Spanje en probeer dan op het scherm (of op papier) een zo eerlijk mogelijk beeld te vormen van het leven van onze pelgrims; van hun doen en laten, van de omgeving waar ze doortrekken, van spijzen en dranken die hen op de been houden, van de ontmoetingen met andere pelgrims…

Maar waarom zou ik dat doen? Er zijn immers leukere dingen te bedenken… Ans en Jan zitten tweeduizend kilometer verderop en hebben wel andere zaken aan hun hoofd dan mij controleren. En jij lezer, ach jij zou mij gewoon geloven, wat moest je anders?

Ik bezit de macht om Ans en Jan aan een glas fonkelende oude Bourgogne te laten nippen, maar ik kan ze ook stomdronken onder hun barkruk neerleggen, de kleding bevlekt met ruw verspild kannenbier.

Ik kan Ans een dansje toedichten met een Circusbeer, ik kan Jan een tochtje laten maken op de rug van een kameel (hij wordt zeeziek…).  Ook laat ik dan de wandelaars een cabriolet stelen, een hele dure, je denkt toch niet dat die gasten dat hele stuk naar Spanje te voet hebben gedaan!. Voor mijn part maakten ze de eerste serieuze beklimming achterste voren lopend, of kropen ze de laatste 20 kilometer naar Santiago op blote knieën. Het kon allemaal gebeuren lezer, en ik was de baas.

Het zou nog heel anders kunnen gaan lezer. Misschien is het een idee dat jij de berichten aanlevert. Ik hoef dan niet te gaan zitten wachten tot de pelgrims weer eens WIFI hebben, en de verhalen gaan gewoon door. Wij samen zouden een geweldige pelgrimstocht kunnen maken, toch? En het hoeft niet te kloppen, als het verhaal maar goed is sprak mijn vader zaliger.

Enfin,.. denk er maar eens over na lezer, ik hoor het wel…

Oh ja, en kan iemand me helpen met photoshoppen, het lijkt me aardig om Jan een raar hoedje op te zetten…

De herberg van de vorige nacht straalde een wat onpersoonlijk karakter uit. Niet dat het erg was, maar toch… Ans en Jan vonden er in ieder geval rust. En het was 07.15 uur toen de wandelaars hun nieuwe avontuur startten, de zon klom al boven het gebergte uit.

De route ging over aangename paden met zicht op prachtige landschappen. Na een goede 6 kilometer kwamen de reizigers aan in Boadilla del Camino, bij een aantrekkelijke herberg. Men genoot er van een kop koffie, en al waren de verlokkingen groot om te blijven zitten en een slaapplaats voor de nacht te boeken, de wandelaars trokken toch maar verder. Het was eenvoudigweg te vroeg om al te stoppen.

Daarna leidde de route de pelgrims door eindeloos akkerland, alles tarwevelden. Lange rechte wegen, warm en een beetje saai, hoewel…

Al dagen zien we ooievaars schrijft Ans. Overal nesten, in masten, op kerktorens, soms wel drie of vier vlak bij elkaar. Prachtig om te zien. De groten die de jongen voeren en dan weer in glijvlucht van de nesten vliegen…

Mooi op tijd wandelden Ans en Jan Villalcazar de Sirga binnen. Op deze eerste Pinksterdag was er feest in het dorp. Alle bewoners verzamelen zich op de terrassen (Alle 251 inwoners bedoelt Ans.) De wandelaars schoven dan ook maar aan.

Op enig moment werden de deuren van de kerk geopend en kwam daar een kleine processie naar buiten. Men droeg het beeld van de Virgin Blanca, de Witte Maagd, op de schouders. Een beetje rommelig deed het aan, maar het enthousiasme was groot. De verzamelde bevolking voegde zich bij de processie en in gezamenlijkheid trok men naar een klein klooster, 2 kilometer verderop. Ook Ans en Jan sloten aan…

Tijdens de tocht naar de ermitage, het kluizenaarsverblijf, maakten de wandelaars kennis met een Presbyteriaanse Dominee uit de Verenigde Staten. Zijn naam was David en hij deed de Pelgrimstocht samen met zijn dochter Karen. Olga uit Moskou kenden de wandelaars al langer, het was prettig haar weer terug te zien.

In de ermitage werd een korte dienst gehouden en daarna was het feest. Er werd gedanst en er werd gezongen op de sonore klanken van een trommel en een eenvoudige fluit.
Ans en Jan trokken dan met Olga en de nieuwe kennissen uit Amerika naar de refugio. Gezamenlijk gebruikten ze de maaltijd.

Doe me een lol lezer en klik bovenaan dit artikel op de rode plaatsnaam, je kunt zomaar de herberg bezoeken waar Ans en Jan deze nacht verbleven…

© paul

Klik bij Catagories (in de rechter kolom), of onder dit artikel op reis naar Santiago voor alle artikelen. En voor het overzichtskaartje van Sas: klik op de link hieronder.<iframe src=”https://mapsengine.google.com/map/embed?mid=zdjs6EO5tq8A.klZPafK3sUQo” width=”640″ height=”480″></iframe>

07-06-2014. De etappe ging van San Bol naar Itero de la Vega, 24 kilometer.

San Bol bestond niet, tot die conclusie waren we al een dag eerder gekomen, het dorp werd opgeheven in 1503. Het moest een raar gevoel zijn om ergens te zitten en tegelijk ergens niet te zijn… Enfin, je kon daar nog een hele hoop metafysica op loslaten, feit bleef dat die pelgrims daar aan een mooi gedekte tafel zaten te wachten tot ze een bord paella op konden scheppen. Er zou later ook nog een toetje volgen (de lepeltjes lagen al klaar). Een aangename omstandigheid om zo aan te mogen schuiven, terwijl de gastvrouw van de herberg je verzorgde met spijs en drank…

Over die herberg valt nog wel iets te vertellen. De watervoorziening van het gebouwtje gaat via een échte bron. Zomer en winter heeft dat bronwater dezelfde temperatuur, 10 graden Celsius. De bron maakt dat de herberg überhaupt te gebruiken is voor meerdere gasten, zonder water geen leven.

In de jaren negentig van de vorige eeuw werd de herberg bestierd door ene Luìs. Het schijnt een vrolijke kwast te zijn geweest, en hij was altijd in voor een grapje. Op zekere dag kwamen er een paar Engelse pelgrims aankloppen, één van hen maakte onderweg aantekeningen ten behoeve van een nieuwe Engelstalige Compostellagids. Luìs leidde zijn gasten rond en aangekomen bij de bron vertelde hij hen dat het water geneeskrachtige eigenschappen bezat. Zomaar, als grapje, want het water was dan wel koel, helder en verkwikkend, maar dat was dan ook alles…

In de eerstvolgende uitgave van de Engelse Compostellagids was evengoed dat verhaal wél opgenomen. En aangezien reisgidsenschrijvers graag elkaars werk stelen zijn er sinds die tijd talloze Engelstalige uitgaven verschenen waarin het geneeskrachtig water van San Bol een prominente rol speelt.

En nog vaker gebeurt het dat Engelstalige pelgrims het verzoek doen om te mogen baden in die Magische Bron, en dat tot op de dag van vandaag… (Engelsen zijn gek op hokus pokus.)

Ans opent het bericht van deze dag bericht met: Jos, as ge mar hèt genote… Een cryptisch bericht lezer, en ik weet absoluut niet waar het over gaat. Ik noteer het toch maar even, Jos zal het wel begrijpen.

Verder zegt Ans: na de maaltijd zijn we om 20.30 uur ons bed ingekropen, we sliepen al voordat we de kussens hadden geraakt…

Ach lezer, vroeg slapen betekende doorgaans ook vroeg opstaan. En zo kon het dan gebeuren dat de wandelaars na een gezamenlijk ontbijt al om 07.00 uur op pad waren. Een wijs besluit zou je zeggen, want het kon in deze streken al vroeg op de dag bloedheet zijn.

De tocht ging aanvankelijk door een laagvlakte, over onverharde wegen omringd door graanakkers. In het plaatsje Hontanas werd een kop koffie gedronken en vervolgens wandelden Ans en Jan naar het Klooster van San Anton. De ruïnes van het grote klooster zagen er indrukwekkend uit; de nissen waren nog aanwezig, waarin de Franse monniken van het klooster wijn en spijs uitstalden ten behoeve van de pelgrims naar Santiago. In vroeger dagen wel te verstaan, nu lag er slechts stof…  In een gerestaureerd bijgebouw van het klooster was de refugio, de pelgrimsherberg, ingericht. Daar logeren was evenwel geen optie, het was nog veel te vroeg op de dag.

Hierna lag het serieuze werk in het verschiet. Er moest worden geklommen en er moest worden gedaald. Een afschrikwekkende rotswand doemde voor de reizigers op en bovenop de berg tekende zich de ruïne van een kasteel af, daar moest men naartoe. Gelukkig begon het elke dag zo rond 12.00 uur te waaien in deze contreien, dat bracht wat verkoeling.

Aan de voet van de beklimming lag een dorpje in lintbebouwing. Castrojirez heette het dorp, het stelde als oord niks voor. Maar wel hadden ze er, vreemd genoeg, vier kerken. De wandelaars trokken door het dorp en kwamen dan op een steil bergpad. Het stijgingspercentage beliep 12 procent over een zig-zaggende en onverharde weg. Een meer dan pittige klim was het, maar de wandelaars werden beloond voor hun inspanning. Aangekomen op de Alto de Mostelares ontvouwde zich een immens vergezicht. Op een stenen muurtje zaten Ans en Jan dan enige tijd stilletjes die eindeloosheid in te staren…

De afdaling ging over een betonnen pad, bij een percentage van 18. Onderweg werd er gestopt om in het gras nog wat brood te eten, we deden er onze tijd over schrijft Ans.

Het liefst waren de pelgrims gaan logeren in de afgelegen herberg van Ermita de San Nicolas, daar was het echter volgeboekt. Ze liepen dan maar door naar Itero de la Vega. Daar troffen ze een rustige herberg, en er was wél plaats. Ans en Jan kwamen nog enkel bekenden tegen en het weerzien was aangenaam. De maaltijd werd genoten in de plaatselijke eetschuur…

© paul

Klik bij Catagories (in de rechter kolom), of onder dit artikel op reis naar Santiago voor alle artikelen. En voor het overzichtskaartje van Sas: klik op de link hieronder.<iframe src=”https://mapsengine.google.com/map/embed?mid=zdjs6EO5tq8A.klZPafK3sUQo” width=”640″ height=”480″></iframe>

06-06-2014. De etappe ging van Burgos naar San Bol, 25 kilometer.

Je keek even naar de foto en je werd er blij van. Twee zwervers in een ver, vreemd en warm land, de weelde straalde óók een beetje op jou af. Tussen die twee bruinverbrande koppen door zag je de kathedraal van Burgos zich in al zijn heerlijkheid tonen, wat een geluk…

Nou lezer, wij gingen ons met heel andere zaken bezighouden, wij hadden niks met zwervers…

Je zou de wandelaars 25 kilometer kunnen laten lopen en vervolgens vragen waar ze nu waren uitgekomen. Nergens, zouden ze antwoorden. Het was de waarheid en toch ook weer niet. Begrijpen deed je er niks van…

Vriend Jan zat gisterenavond aan onze keukentafel naarstig te zoeken. Hij gebruikte Michelinkaarten, hij gebruikte andere wegwijzers, hij zocht ook zijn heil bij Google. Hij moest en zou weten waar wederhelft en zwager zich ontspanden. Het mocht niet baten. San Bol was niet te vinden… Maar dat kon ook niet lezer, het dorp was opgeheven in 1503.

In de omgeving daar deden verhalen de ronde over een desastreuse epidemie die de ganse goegemeente uitmoordde, maar meer waarschijnlijk was dat het een Joods dorp betrof, waarvan de gehele bevolking werd verbannen.

In 1492 werd er in het zuiden van Spanje door Koning Ferdinand en zijn vrouw Isabella een edict uitgevaardigd waarbij Spaanse Joden werden gesommeerd het land te verlaten. Het was de maand Maart en de Joden kregen drie maanden de tijd om hun vertrek te organiseren. Natuurlijk ging alles niet zo snel, de logistiek was nog middeleeuws en voordat zo’n bericht in het noorden doordrong was er alweer fors wat tijd voorbij.

De Joden moesten Spanje verlaten omdat ze in de ogen van de Spaanse koning verwant waren aan de Moren. Die Moren had hij zojuist verslagen en de laatsten van hen in de Middellandse Zee gekiepert, of dan toch verbannen naar Marokko.

De Joodse gemeenschap week massaal uit naar Portugal, maar daar had de autochtone bevolking geen behoefte aan asielzoekers. In 1496 werd er dan ook een decreet uitgevaardigd waarbij men Spaanse én Portugese Joden gewoon de grens over zette, ze moesten maar zien, maar niet bij ons…

Is er iets nieuws onder de zon lezer, ik weet het niet? Ik ben geen historicus, maar wel ken ik de stammenstrijd van die wetenschappers over het feit of de geschiedenis zich herhaalt, of juist niet. Van mij mogen ze academisch verder bakkeleien, het zal altijd nieuwe inzichten opleveren, het helpt me op dit moment niet verder…  Maar wél lees ik mijn krantje, wél lees ik over Iranezen, Irakezen, Russische Joden en Hindoestaanse Chinezen. Ik lees over Pakiestaanse vrouwen die van huis en haard verdreven worden omdat ze niet dienstbaar genoeg zijn aan deze of gene gestoorde ziel en dus geen keuze hebben dan ook maar te verkassen naar vreemde oorden. Van alle tijden?..

En het is natuurlijk eenvoudig om de Spanjaard en de Portugees van toenmaals verwijten te maken, maar het was wel de Paus van Rome die alles blijmoedig sanctioneerde (en de Jezuïeten die het noodzakelijke voorwerk deden..) Ellen vindt dat ik nu moet ophouden met deze polimiek. Nou vooruit dan….

Enfin, het nieuws van de verbanning drong door in de noordelijke contreien van Spanje, jaren later, en de Joodse bevolking begon noodgedwongen aan een volgende diaspora. Uiteindelijk kwamen er een hoop van hen terecht in Antwerpen, in Amsterdam. En ze waren welkom lezer, toen wel, nou en of, toen wel… En San Bol was daarmee ontvolk en hield op te bestaan.

Overigens bleef er op die plek, genaamd Santobol, nog wel een leprozenkolonie bestaan tot ergens in de 19e eeuw, maar dat mocht geen naam hebben…

De reizigers waren evengoed, volkomen onkundig van de historische diepgang van hun wandeldoel, die ochtend vertrokken om 07.00 uur. Wijk een beetje van de route af en je vindt de mooiste refugio, pelgrimsherberg, die je tussen hier en Santiago tegen kunt komen, was de geheimtip van een medepelgrim. En wat doe je dan?

De route was mooi en eenzaam. Het ging over fiets- en voetpaden, vaak ook onverharde wegen. Op zich vielen de hoogteverschillen wel mee, weinig stijgen en dalen, behalve dan dat ene neergaande pad met al die losse keien…

Onderweg was er overigens wel steeds vaker de gelegenheid om koffie te drinken en lijftocht in te slaan. En ook werd er steeds vaker reclame gemaakt voor de pelgrimsherbergen. Je kon ze vinden in soorten en maten, je liep per slot op de Pelgrimssnelweg…

Na het middagmaal bikkelden (in Ans d’r woorden) de wandelaars over een Meseta, een hoogvlakte. Het oogde geweldig, alleen de broodnodige schaduw moesten de pelgrims ontberen. Pas na uren ontwaarden Ans en Jan een boompje, dat was de enige plaats waar het noodzakelijk schoonheidsslaapje kon worden gedaan.

Om 15.00 uur kwamen de wandelaars aan in San Bol. Er stond een herberg en verder was er helemaal niets; een open vlakte, een paar bomen en daaronder die hut. Ze hadden er geen toilet, niet eens een schijthuis… Je gerief deed je in het open veld…

Wel was er een bron. En die gaf water, zomer en winter. De temperatuur van het water was onder alle omstandigheden (‘s winters bij vorst en ‘s zomers bij verzengende hitte) 10 graden Celsius.

De herberg bood plaats voor 20 pelgrims, er verbleven er slechts 13. Het leverde een hoop gezellige buurt op, slapen deden onze wandelaars op een matras op de grond…

© paul

Klik bij Catagories (in de rechter kolom), of onder dit artikel op reis naar Santiago voor alle artikelen. En voor het overzichtskaartje van Sas: klik op de link hieronder.<iframe src=”https://mapsengine.google.com/map/embed?mid=zdjs6EO5tq8A.klZPafK3sUQo” width=”640″ height=”480″></iframe>