Overmoed, zo zou ik denken. Ik plaatste het plaatje gisteren met de bedoeling er zo snel mogelijk een spetterend artikel bij te maken. “Over de Tsjechische biercultuur”, toe maar! Ach lezer, het overkomt me vaker. In gedachten ontwerp ik een briljantje, maar wanneer ik dan op een later tijdstip ga schrijven blijkt er nog slechts een steenkoolsinteltje overgebleven… Laat ik maar beginnen en kijken waar het schip strandt.

Het plaatje is getekend door Josef Lada (1887-1957), een Tsjechische illustrator uit de vorige eeuw. In het moderne Tsjechië heeft hij evenwel nog steeds dezelfde cult-status als bij leven en welzijn. Zijn polpulariteit lijkt niet af te nemen, ook niet 60 jaar na zijn overlijden. Iedere Tsjech, groot of klein kent Lada’s werk en spreekt er met vertedering over. In de rest van de wereld dankt Lada zijn bekendheid aan de illustraties die hij maakte voor de schelmenroman De Lotgevallen van de brave Soldaat Svejk van Jaroslav Hasek (1883-1923).

Lada publiceerde ruim honderdtwintig kinderboeken, zeker zoveel romans voor volwassenen illustreerde hij. Het gelegenheidswerk (ex-libris, kalenders, affiches, industrieel grafiek) is talloos. Zijn werk kenmerkt zich door een eenvoudige en klare lijnvoering. Zijn kleurgebruik is  helder. De onderwerpen zijn altijd dicht bij ieders belevingswereld, een beetje een geïdealiseerde wereld, dat wel. De humor van Lada is ronduit ontwapenend.

Het Minsiterie heeft in de afgelopen decennia een keur aan werk van Lada bij elkaar gesprokkeld. Het Ministerie krijgt er geen genoeg van… Ook niet van van Svejk overigens, en van zijn geestelijke vader Jaroslav Hasek.

À propos, over die Hasek vallen talloze anekdotes te vertelen (ik doe het uit mijn hoofd, dus hier en daar zal het een of ander wel niet kloppen…). Zo was de man in het begin van de jaren twintig van de vorige eeuw redacteur bij het Praagse tijdschrift “De Wereld der Dieren”, een serieus blad, ter lering en vermaak van de Tsjechische mens ten tijde van het interbellum. Moderne communicatie en informatieversprijding stonden nog in de kinderschoenen, maar het volk was leergierig. Hasek maakte dankbaar gebruik van de omstandigheden, en in de plaats van onderzoeksjournalistiek te bedrijven schotelde hij het volk voor wat het volk wilde. Enge verhalen over enge beesten. Vanaf zijn stamtafel in het Bierhuis verzon hij de meest angstwekkende en fantastische fabeldieren, beschreef hun habitat en hun gewoonten, hun uiterlijk en hun nukken. Hasek schreef àltijd vanaf de stamtafel van het Bierhuis. Groot was de waardering voor zijn inovatief werk, ook al schemerde hier en daar door dat Hasek het niet zo nauw nam met de waarheid. En zo kon het gebeuren dat de hoofdredactie van “De Wereld der Dieren” Hasek een grote somme gelds ter beschikking stelde om daarmee het westen van Europa te berijzen. Ook Vlaanderen en Nederland zou hij aandoen. Hasek installeerde zich in zijn Bierhuis en zette het op een verwoed schrijven. Over Brussel schreef hij, over Amsterdam. En over de vreemde fauna die hij aantrof aan het Noordzeestrand. Wekenlang ging dat goed, tot op zeker moment één van de hoofdredacteuren het Bierhuis bezocht waar Hasek zijn pennevruchten in elkaar draaide. De redacteur had nota bene nog diezelfde dag een artikel van Hasek zitten redigeren. Een artikel afkomstig uit Noord-Frankrijk… ( Een deel van de schrijfsels kreeg zijn beslag in de bundel De mensenhandelaar van Amsterdam.)

Enfin,.. Hasek werd op staande voet ontslagen, enige kans op journalistiek werk werd hem ontnomen. En aangezien hij nu niks te doen had begon hij dan maar te schrijven aan een roman. Hij schreef een van de grootste werken uit de wereldliteratuur: De lotgevallen van de brave soldaat Svejk… (vanuit het Bierhuis).

De andere Tsjechische held op het Ministerie heet Bohumil Hrabal. Ook een wereldliterator, ook een geweldig bierdrinker. Over hem later meer.

Zowel Lada, alsook Hasek en idem Hrabal waren liefhebber van het Tsjechisch Zwartbier. In Sveijks favoriete bierhuis U Kalicha (Het Kelkje) wordt dat bier nog steeds geschonken. Wij dronken het daar, we waren meteen verkocht…

Dit is geen artikel over de Tsjechische biercultuur geworden, hooguit over een fragment daarvan. Ik kan echter vandaag niet “korter” schrijven. Ik ga er maar een serie van maken. Misschien komt het dan nog goed…

© paul